Dat bleek uit een verkiezingsdebat met VVD, GroenLinks-PvdA, BBB, D66 en CDA tijdens het jaarevent van het platform Groene Chemie Nieuwe Economie (GCNE) gisteren (7 november) in het Spoorwegmuseum Utrecht.
Groene chemie
Om klimaatverandering tegen te gaan heeft Nederland afgesproken in 2050 geen CO2 meer uit te storen en volledig circulair te zijn. Dat betekent in de praktijk stoppen met fossiele brand- en grondstoffen en bijna al het afval hergebruiken als grondstof. Dat geldt ook voor de chemische industrie. Het platform Groene Chemie Nieuwe Economie (GCNE) is opgericht om de transitie in de chemie te versnellen. GCNE streeft naar een groene chemie, waarin innovatieve technologieën en businessmodellen de kans krijgen om een nieuwe, op niet-fossiele grondstoffen gebaseerde economie te realiseren.
Samen met de Topsector Agri & Food heeft GCNE € 338 miljoen uit het Nationale Groeifonds gekregen voor zijn programma BioBased Circular. Daarnaast investeren deelnemende bedrijven en partners nog eens € 550 miljoen in het programma. Het doel daarvan is om olie en andere fossiele grondstoffen voor diverse kunststoffen en materialen in verpakkingen, bouwmaterialen, textiel en coatings te vervangen door plantaardige alternatieven, gerecycled plastic en op termijn afgevangen CO2.
Biobased grondstoffen zijn wel nog altijd veel duurder dan de fossiele uit olie. En hoewel straks een groot deel van het plastic uit recyclaat moet worden gemaakt, wordt wereldwijd nog geen 5 procent gerecycled plastic hergebruikt. Ook niet in de chemie. Dat komt onder meer omdat het volgens de wet als afval wordt gezien en bijvoorbeeld niet in nieuw plastic voor de foodsector gebruikt mag worden.
Grondstoffenwet
Volgens de meeste politieke partijen die aan het debat deelnamen, is de afgelopen jaren het doel ‘een circulaire economie in 2050’ ondergesneeuwd door de eenzijdige aandacht voor klimaatmaatregelen als de transitie naar groene energie en het terugdringen van CO2-emissies.
De partijen sluiten zich aan bij het advies dat de SER-commissie Duurzame Ontwikkeling vorig jaar uitbracht. Die pleit voor een Europese grondstoffenbelasting om het gebruik van primaire grondstoffen te beprijzen en hergebruik en recycling te belonen en te subsidiëren. Volgens partijen als VVD, CDA en D66 zou zo’n wet er in Europees verband moeten komen. CDA, D66 en Volt willen in Europees verband ook het percentage recyclaat in plastic omhoog krijgen. De VVD wil Nederlandse bedrijven daartoe zelfs dwingen via een bijmengverplichting. De BBB wil wel afspraken maken met de industrie, maar geen wettelijke verplichting. GroenLinks-PvdA pleit voor een coördinerend minister voor circulaire economie en grondstoffenbeleid.
Om het prijsverschil tussen fossiel, biobased en gerecyclede grondstoffen kleiner te maken kiezen de meeste partijen voor beprijzen, normeren en subsidiëren. GroenLinks-PvdA en D66 willen de fiscale voordelen en subsidie voor de fossiele industrie afschaffen.
Alternatief verdienmodel boeren
Alle partijen zijn het erover eens dat complexe en knellende wet- en regelgeving aangepast moet worden om de industrie meer kansen te geven. Zo lukt het recyclingbedrijven niet altijd om de verplichte ‘einde-afvalstatus’ te krijgen, die nodig is om hun product als grondstof te kunnen verkopen. Dat moet anders, vinden de partijen.
Behalve recyclaat heeft de groene chemie ook veel biobased landbouwgewassen nodig als grondstof voor plastic; bijvoorbeeld suikerbieten, granen, mais en hout. Die moeten straks komen van boeren en bosbouwers. De BBB denkt dat dit een alternatief verdienmodel voor boeren kan worden, mits die een goede prijs voor hun oogst krijgen en ondersteund worden bij de overstap. Boeren verbouwen nu al biomassa voor de bijstook in energiecentrales en gaan meer gewassen telen voor biobased bouwen én straks voor de chemie. Volgens de BBB mag de productie van voedingsmiddelen hierdoor niet in gevaar komen.
Kijk op de website van GCNE voor meer informatie.
Beeld: PremiumArt/Shutterstock
