Er zijn diverse gerecycleerde meststoffen die direct in de landbouw kunnen worden toegepast. Struviet, een fosfaatrijke meststof uit rioolwater, wordt al op kleine schaal ingezet. Digestaat, een restproduct van vergisting van mest en organisch afval, en compost uit gescheiden ingezameld afval kunnen eveneens bijdragen aan een duurzamere landbouw. Complexe regelgeving belemmert echter het (her)gebruik van deze stoffen voor de voedselproductie. Sommige innovaties, zoals fosfor- en kaliummeststoffen uit asverbranding, worden bovendien nog onvoldoende benut.
De huidige procedures om van afvalstoffen erkende grondstoffen te maken, zoals de EU End-of-Waste regels, zijn bureaucratisch en traag. Duidelijke richtlijnen en marktprikkels om gerecyclede meststoffen te stimuleren ontbreken. Ook is er sprake van tegenstrijdigheden tussen verschillende Europese regels. Zo sluiten de Meststoffenverordening, de REACH-chemicaliënverordening en de Afvalrichtlijn niet goed op elkaar aan. Daarnaast vormen verouderde regels voor dierlijke bijproducten en diervoeding een obstakel voor de circulaire benutting van meststoffen uit organische reststromen. Hierdoor blijft de landbouw afhankelijk van nieuwe (‘virgin’) nutriënten, terwijl hergebruik een duurzamer alternatief biedt.
Gebruik stimuleren
De EU zou beleid en marktmechanismen moeten ontwikkelen om het gebruik van gerecyclede fosfor en stikstof te stimuleren, vindt de groep. Denk hierbij aan quota voor gerecyclede nutriënten in meststoffen of fiscale voordelen voor duurzame alternatieven, zodat deze een volwaardige rol kunnen spelen in de landbouw. De ondertekenaars van de oproep vragen om duidelijke procedures voor de erkenning van secundaire grondstoffen, betere coördinatie tussen verschillende EU-regels en ondersteuning voor boeren die duurzame meststoffen willen gebruiken. De komende jaren zullen zij hun voorstellen verder uitwerken in samenwerking met beleidsmakers en belanghebbenden.
De oproep is een initiatief van het European Sustainable Phosphorus Platform (ESPP), gericht aan de Europese Commissie, de Raad van Europa en het Europees Parlement. Meerdere belanghebbenden uit de sector ondersteunen de oproep, waaronder de European Biogas Association (EBA), Fertilizers Europe, de International Solid Waste Association (ISWA), en de Europese Federatie van Waterbedrijven (EurEau).
Chemische industrie
Ook de chemische industrie heeft te maken met onduidelijkheden en tegenstrijdigheid in de Europese regels rondom gerecyclede grondstoffen en einde-afvalstatus. Al in 2018 riep de European Chemical Industry Council (CEFIC) op tot een verschuiving van ‘afvaldenken’ naar ‘grondstofdenken’ om de circulaire economie te ondersteunen. Vorig jaar (2024), drongen Nederland, Frankrijk, Tsjechië en Ierland aan op specifieke Europese regels voor duurzame koolstofbronnen in de chemie, wat direct aansluit bij de behoefte aan circulaire grondstoffen. Dit benadrukt de noodzaak van een duidelijk en ondersteunend Europees kader om de transitie naar duurzame en circulaire productie te versnellen en het concurrentievermogen te waarborgen.
Kijk voor de volledige oproep op de website van het ESPP
Beeld: Einstock/Shutterstock
