De opzet en ontwikkeling van de BrightBox is een samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en HAS Hogeschool. In de Innovatoren, een beeldbepalend gebouw op het voormalige Floriadeterrein in Venlo, staat de BrightBox. Een soort box in een box waarbij de naam werd verzonnen door een student van HAS Hogeschool die daarmee meteen een link legde met Brightlands, de ‘familienaam’ van een viertal Limburgse campussen.
De ontwikkeling van de Brightbox ging razendsnel. In februari 2014 borrelde het idee naar boven en een jaar later is de officiële opening. ‘Alle partijen hadden neus in dezelfde richting en dat verklaart de voortvarendheid waarmee het is gegaan’, aldus Frans van Leijden, directeur HAS Hogeschool in Limburg. Studenten van de hogeschool gaan onderzoek doen in de BrightBox en hier worden ‘de tuinders van de toekomst’ opgeleid. Want het concept van de BrightBox, een afgesloten ruimte waar onder volledig geconditioneerde omstandigheden kan worden geteeld, biedt grote perspectieven, nationaal en vooral internationaal.
Opschaling
Initiator van het idee achter de BrightBox is onderzoeks- en adviesbureau Botany uit Meterik dat een concept ontwikkelde voor een teeltsysteem dat bij telers kan worden ingepast in de eigen bedrijfsvoering én overal plaatsbaar moet zijn. Door in meerdere lagen boven elkaar te telen met optimale sturing van licht, temperatuur, luchtvochtigheid en andere variabelen kan op water (dus zonder substraat) geteeld worden zodat ziektekiemen geen kans krijgen en bestrijding hiervan niet nodig is. Op bescheiden schaal is hier ervaring mee opgedaan op de HAS Hogeschool in Den Bosch, de net geopende faciliteit moet uitwijzen hoe de teelt zich voltrekt op grotere oppervlaktes. Daar zijn een tweetal onderzoeksunits van 50 m2 en een productiefaciliteit van 200 m2. Zo kan onderzocht worden hoe planten zich gedragen bij opschaling. De direct betrokken partners kunnen zo hun kennis verrijken, maar de BrightBox zal ook een educatieve rol vervullen zodat niet alleen HAS-studenten, maar ook andere bedrijven en instellingen kunnen kennisnemen van de ontwikkelingen.
Cityfarming voor megasteden
Volgens Peter Korsten, directeur van Botany, is het een samenwerking waarbij alle partijen een eigen verdienmodel hebben en waar het samenwerken leidt tot een winwinsituatie. ‘Ieder kan zijn eigen voordeel creëren en er is de ambitie om wereldspeler te worden op dit gebied.’ Dat is nogal wat, maar met Philips heeft het project een mondiale medespeler in huis.
Philips Horticulture LED Solutions is een zelfstandige eenheid binnen het concern en Roel Janssen heeft als accountmanager al zeven jaar ervaring met verlichting binnen de tuinbouw. Philips heeft in Azië (met name in Japan) ervaring opgedaan met cityfarming, zoals de meerlagenteelt internationaal wordt benoemd. In Japan is goede grond schaars en zijn er een aantal megasteden die moeten worden voorzien van vers voedsel. Daar komt bij dat in Japan voedselveiligheid een grote rol speelt, versterkt door de nucleaire ramp met de kerncentrale in Fukushima in 2011. Ook in de Verenigde Staten komt cityfarming op. Janssen: ‘Om sla in Manhattan te krijgen, is deze vijf dagen onderweg vanuit Californië want daar komt bijna alle verse groenten vandaan. Daarnaast hebben zij al jaren last van extreme droogte waardoor de aanvoer onzeker is.’
Aanpassing systemen
Philips heeft dus al jaren ervaring met de geconditioneerde teelt, maar er is nog veel onderzoek nodig om de groeiprocessen te optimaliseren. Door de hogere plantdichtheid (dan bij een normale kas) is de belichting bij meerlagenteelt anders. Hoe zorg je voor een uniforme lichtverdeling, wat gebeurt er met de warmte-afgifte van de led-lampen als je deze tussen het gewas hangt, bij welke kleuren (rood, blauw, wit) gedijt het gewas het beste, wat is het aantal ideale belichtingsuren? Die vragen zijn nog niet voor alle gewassen beantwoord. Vooral door de opschaling in de BrightBox zullen deze vragen sneller beantwoord kunnen worden.
Peter Korsten van Botany ziet ook nog veel lacunes. ‘Teeltsystemen, techniek en klimaatbeheersing zullen wij moeten aanpassen want de bestaande klimaatbeheerssystemen zijn onvoldoende. Temperatuur, luchtvochtigheid en luchtsnelheid moet je zeer nauwkeurig afstellen voor een optimaal resultaat. Op kleine schaal speelt dit niet zo, maar als je op 2000 m2 wilt telen wel.’
Aanzuigende werking
Technisch staan er dus nog veel vragen open, maar met de ingebruikneming van de BrightBox komt veel in een stroomversnelling. De Provincie Limburg heeft met Brightlands Campus Greenport Venlo al een centrum voor agrifood in huis en de BrightBox is de eerste die zijn intrek neemt in de Innovatoren. ‘Er is door ons gekeken naar waar innovatie zit en samen met de Provincie wilden wij er voor zorgen dat het snel gerealiseerd kon worden’, constateert Harm Waterborg, strategisch adviseur bij Campus Greenport Venlo. ‘Onze rol is vooral faciliterend geweest. Naast de innovatie is voor ons belangrijk dat het gaat om een combinatie van ‘regionaal én internationaal’ én dat het onderwijs erbij wordt betrokken. Venlo moet een ideale plek zijn voor bedrijfsontwikkeling en zichzelf versterken. Dat gebeurt nu door de komst van de BrightBox, andere ondernemers melden zich en tonen belangstelling om zich hier te vestigen.’
Internationale vermarkting
Ook de andere partijen, Philips, Botany en de HAS, tonen zich positief verrast door de snelheid waarmee een en ander is gerealiseerd. Naast de plaatselijke praktische invulling zien zij al de markt lonken. Die zal vooral over de grens liggen want de huidige kassen in Nederland zijn al sterk geoptimaliseerd. Verse groenten zijn hier volop te krijgen en de logistiek is hier enorm ontwikkeld. In opbrengst zal de productiewijze die gepraktiseerd wordt in de BrightBox, grote sprongen maken. Daarbij zal uitval minder worden vanwege het uitbannen van ziektes. Logistiek valt wellicht het meeste voordeel te behalen want cityfarming zal sterk locatiegebonden worden. ‘Je kunt gaan denken aan 5000 m2 bij Singapore’, suggereert Philipsman Janssen. Bedrijven die nu betrokken zijn bij de pilot in Venlo zouden daar internationaal van gaan kunnen profiteren. Daarnaast hebben partijen een state-of-the-art faciliteit voor al hun plant- en productontwikkelvraagstukken. En voor studenten van HAS Hogeschool lonkt wellicht een interessante buitenlandse stage.
