In deze circulaire transitie worden in mei 2022 de twee bestverkopende conventionele Auping matrassen vervangen door een nieuwe generatie circulaire matrassen. Die twee zijn momenteel samen verantwoordelijk voor 50% van de omzet. Het is een mega-operatie, waarbij veel organisaties betrokken zijn en Auping als koploper zijn nek uitsteekt. Het netwerk van ASQA Subsidies kwam hierbij goed van pas.
“Het idee voor een circulaire matras is bij ons al in 2010 ontstaan” zegt Wouter Dijkman, manager R&D van Auping. In dat jaar benoemde Auping een duurzaamheidsmanager en sindsdien werden alle producten getoetst aan de cradle-to-cradle filosofie. Matrassen scoorden daar niet erg goed op omdat ze moeilijk recyclebaar waren. Dijkman: “Dat had te maken met het toegepaste PU-schuim en de manier waarop de materialen waren verlijmd. We zijn toen op zoek gegaan naar alternatieven, zoals biobased materialen. Dat was geen succes, want ze composteerden te snel in het slaapklimaat van 37°C en vocht. Met additieven kunnen we die eigenschappen wel bijsturen, maar dan komt de recycling in het gedrang. Daarom hebben we uiteindelijk gekozen voor polyester als grondstof voor onze nieuwe generatie matrassen. Dat is goed en hoogwaardig recyclebaar, kijk maar naar de inzameling van PET-flessen. Zeker nu we het verlijmen met Niaga® polyester adhesive. Hierdoor bestaat ons hele circulaire matras uit nog slechts twee materialen: twee varianten polyester en stalen veren.”
Het sluitend krijgen van de businesscase was niet gemakkelijk. Zo kost de geplande nieuwe productielijn voor circulaire matrassen al snel enkele miljoenen euro’s. Ook zijn de materiaalkosten hoog. Die kosten doorberekenen aan consumenten is onmogelijk, omdat zij veelal niet bereid zijn om extra te betalen voor duurzaamheid waarvan ze in de praktijk nog weinig merken. Alleen schaalvergroting kan de kostprijs verminderen.
Met een jaarlijkse productie van 100.000 matrassen zijn de volumes echter nog steeds te laag. Daarom neemt Auping in samenwerking met Covestro-Niaga een opmerkelijke stap: de technologie wordt gedeeld met concurrenten. “We hebben naast het Niaga-team zelfs binnen Auping een afdeling business development opgezet die onze concurrenten actief benadert om hen te interesseren voor onze circulaire uitvinding”, zegt Dijkman. “Inmiddels is er een aantal contracten getekend met internationale bedrijven, zowel matrassenmakers als matrassenverkopers. Die zorgen ervoor dat ons initiatief ook in andere landen wordt opgepakt. Zo komt de systeemverandering op gang.”
Onderscheidend
Om toch onderscheidend te kunnen zijn, innoveert Auping tegelijkertijd met de productietechnologie ook de klantbenadering door middel van de zogeheten bodytype systeem. “Op dit moment kan een consument die een matras wil kopen in de winkel proefliggen op een aantal standaard matrassen. Dit beperkt zich al snel tot vijf verschillende typen ondersteuning. De verkoper schat in welk matras het meest geschikt is. De opties hebben vaak ook nog verschillende prijsniveaus. Dat maakt het niet eenvoudig om een consument met het juiste matras naar huis te laten gaan. Dit zie je terug in de aantallen matrassen die terugkomen vanuit omruilgarantie. Gelukkig is dat bij Auping te overzien, maar bij webwinkels zijn dit substantiële aantallen. Dat zijn dus nieuwe matrassen, die gelijk omgezet worden naar afval, dat moet je echt niet willen! Jaren research op ondersteuning en duizenden lichaamscans hebben uitgewezen dat er wel 1960 verschillende soorten ondersteuning nodig zijn wil je 95% van de mensen goed ondersteunen. We waarborgen dat je rug recht ligt waardoor deze goed herstelt gedurende de nacht en je uitgerust wakker wordt. Wil je al deze matrasvarianten kunnen maken, dan heb je daar echte product- en productie-innovatie voor nodig.”
In de huidige bedden- en matrassenfabriek gebeurt de assemblage van het circulaire bodytype matras nu nog handmatig. In de nieuwe fabriek die in de toekomst voor de circulaire matrasproductie wordt gebouwd, gaat het assembleren van de matraskern volledig automatisch. Robots zullen in de automatische productielijn eerst de pocketveren en materialen van alle varianten op de juiste maat brengen. Daarna zullen de matrasdelen juist gepositioneerd worden en horizontaal of verticaal aan elkaar worden verlijmd.
Na het assembleren wordt het circulaire bodytype matras nog een keer per zone doorgemeten om te controleren of het werkelijk de juiste hardheid en veerkracht heeft. Matrassen met een onjuiste samenstelling kunnen hierdoor terzijde worden genomen zodat de klantorder direct opnieuw in productie kan. “Daarmee krijgen we een mate van grip op kwaliteit die ongekend is in de matrassenmarkt. Dat is onze unieke propositie. We kunnen straks alle 12.960 circulaire matrasvarianten klantordergestuurd door elkaar heen produceren. Daarmee blijven we ons onderscheiden van onze concurrenten, terwijl we wel onze verantwoordelijkheid kunnen nemen om stappen te zetten naar het circulair maken van de hele industrie.”
Subsidie
Ook dan nog zijn er grote investeringen nodig. Tegelijkertijd moet er een volledige circulaire keten worden opgezet om het inzamelen van oude matrassen, scheiden van de materialen, hergebruik, recycling en nieuwe productie van de circulaire matrassen mogelijk te maken. Auping vroeg er al een aantal keren subsidies voor aan, maar kreeg telkens nul op het rekest. De vertaling van innovatieve plannen naar concrete, uitvoerbare projecten bleek een hele uitdaging.
Via Foamplant, een bedrijf dat duurzame en circulaire schuimen produceert, kwam Auping in contact met Klaas Zijlstra, directeur van ASQA Subsidies. Hij stapte als risicodragend ondernemer in het project en betrok later ook Rijksuniversiteit Groningen en chemisch recyclingbedrijf CuRe Technology (‘polyester rejuvenation’) bij de circulaire transitie van Auping. “We zijn in 2019 samen begonnen”, zegt Zijlstra. “Foamplant was bezig met de ontwikkeling van een productietechnologie om sheets van biodegradeerbaar schuim te maken voor toepassing in meubels en matrassen. Aanvankelijk ging het om een materiaalinnovatie op labniveau, waarvoor een TSE Industrie subsidie van RVO werd toegekend voor het project ‘Closing the Loop–Dreaming towards a circular foam industry.’ Foamplant en Auping wilden daarna een stap verder gaan en de volledige circulaire keten van productie t/m recycling van deze duurzame en circulaire sheets ook op pilotniveau realiseren. Daarmee konden de biopolyester sheets van Foamplant daadwerkelijk worden toegepast door Auping in de circulaire matrassen en konden ze na de levensduur van de matrassen verwerkt worden tot herbruikbaar granulaat en werd het mogelijk voor Foamplant er opnieuw circulaire schuimen van te maken als duurzaam alternatief voor PU-schuimen voor technische toepassingen in de meubelindustrie. Auping heeft hiermee aangetoond dat de volgende stap naar een volledig circulair bedrijf met een gesloten matraskringlooprecycling gemaakt kan worden, waarin ook de biodegradeerbare schuimen van Foamplant opnieuw worden gerecycled. Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) kende voor het project ‘Closed-loop furniture biofoam recycling’ een EFRO-subsidie toe.”
Vervolgens kwamen er twee andere innovatieprojecten bij. “Het belangrijkste is het opzetten van een productieketen op commerciële schaal voor het huidige concept van de circulaire matrassen. Dat Auping de circulaire matrassen gerobotiseerd gaat samenstellen in een nieuwe pilot-productielijn is belangrijk voor de circulaire transitie van het bedrijf. CuRe Technology en Auping gaan ervoor zorgen dat de oude matrassen deels mechanisch en deels chemisch kunnen worden gerecycled. “Voor CuRe Technology is deze samenwerking ook een belangrijke stap voorwaarts. Textiel naar textielrecycling is een oplossing die we hard nodig hebben om de plasticvervuiling en klimaatverandering tegen te gaan. De samenwerking met Auping is een impactvolle eerste stap die ons heel veel gaat leren, en waarvandaan we door kunnen groeien”, aldus Josse Kunst, chief commercial officer van CuRe Technology. Daarnaast zorgt Texperium voor het verwerken van het gerecyclede polyestergranulaat naar stapel vezels en het geschikt maken van de garens voor toepassing in matras- en bedtextiel.
De hiervoor aangevraagde en goedgekeurde subsidieaanvraag werd aanvankelijk uitgeloot. Na een half jaar vertraging is het voorstel opnieuw ingediend binnen de 2e tranche REACT-EU 2021 OP Oost 2014-2020 en is alsnog een subsidie van € 3,58 miljoen voor het project van Auping, CuRe Technology en Texperium toegekend. Tot slot is er nog DEI+ subsidie van RVO toegekend voor een vierde project, waarin Auping samen met Foamplant werkt aan een pilot-lijn die closed-loop biopolyester meubelschuim tot biopolyester meubelschuim recycling mogelijk zal maken. De pilot-lijn wordt toegerust om de basiskwaliteit van alle meubelschuimen te recyclen tegen de gestelde kwaliteitseisen van Auping. Hiervoor zal binnen het DEI+-project gevalideerd worden dat de circulaire meubelschuimen in de hoofdborden kunnen worden gebruikt als alternatief voor polyester/polypropeen mix vlies en polyurethaanschuim. Voor Foamplant betekent dit laatste project een flinke opstap naar de omvangrijke markt van meubelschuimen.
Circulair polyestertextiel
Auping zal na afloop van het subsidieproject beginnen met de commerciële productie en recycling van circulaire polyestermatrassen. Van de polyestermatrassen die via de milieustraten terugkomen, worden de grondstoffen weer gebruikt voor het maken van nieuwe circulaire matrassen. Metalen pocketveren kunnen na controle weer rechtstreeks de productie in, terwijl het polyestermateriaal door CuRe Technology wordt teruggebracht naar de gewenste kwaliteit. Ondanks dat het in dit geval om een relatief kleine afvalstroom gaat investeert het Emmense bedrijf hiervoor in een recyclelijn voor textiel. Naast het circulaire matras kunnen dan ook andere polyestertextielstromen worden gerecycled. “Daar zit een enorm potentieel”, zegt Zijlstra. “De wereldwijde polyestermarkt bestaat grofweg voor een derde uit polyesterverpakkingen en voor twee derde uit polyestertextiel-combinaties. Het laatste is een complexe stroom omdat het polyester vaak in wisselende blends met katoen gebruikt wordt. Het gaat om gigantische materialenstromen waar wereldwijd geen goede end-of-life oplossing voor is. CuRe Technology heeft de technologie in huis om die oplossing voor verschillende industrieën wel te bieden. Denk aan de recycling van rollen tapijt, decoratieve zonwering, kleding, matrastijken, raambekleding en vulling van dekbedden.”
Ketens ontwikkelen
“Pas toen we het project groter zagen als een manier om de wereld samen met anderen een stuk duurzamer te maken, kwamen de subsidies binnen bereik”, zegt Wouter Dijkman. “Veel ondernemers kunnen de stappen die daarvoor nodig zijn vaak moeilijk overzien. Daar heb je dus goede begeleiding bij nodig. Daarin heeft Klaas Zijlstra een belangrijke rol gespeeld. Hij heeft ons geprikkeld om groter te denken en met de juiste organisaties samen te werken. Wij hadden ook eerder wel contacten met CuRe Technology, maar liepen er steeds tegenaan dat onze volumes voor hen te klein zijn. Nu we het op deze manier aanpakken, kunnen we beiden voordeel hebben van dit traject. Samen kunnen we de recycling van polyester matrassen, beddengoed en slaapkamertextiel in gecontroleerde gesloten ketens realiseren. Daardoor is ons circulaire matras geen droom meer, maar wordt het recyclen echt werkelijkheid.”
“Het is duidelijk dat circulair ondernemen meer is dan een materiaal- of productinnovatie”, zegt Klaas Zijlstra. “Het is van doorslaggevend belang dat je ook in staat bent om samen met andere organisaties die circulaire ketens te ontwikkelen. Je moet afwegen wat het juiste consortium is om een programma op te zetten, wat de ideeën daarachter zijn en wat het verhaal is dat je wilt vertellen. Vaak zijn mensen geneigd het te klein, te beperkt en te dicht bij zichzelf te houden. Ze zien de relevantie van het complete verhaal niet, terwijl dat toch innovatief en uniek is. Je moet als adviseur dan soms als een soort antropoloog optreden, de kern naar boven halen en verbinding maken met andere bedrijven die met vergelijkbare zaken bezig zijn. Samen sta je sterker, niet alleen voor het krijgen van subsidies, maar ook voor het realiseren van je plannen.”
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met ASQA Subsidies.
