Europa heeft met de lidstaten afgesproken meer plastic verpakkingen te gaan recyclen: 50% in 2030 – ten opzichte van 30% nu in Europa. Daarnaast moet gerecycled plasic vaker als grondstof in hoogwaardige producten worden toegepast. Bovendien zal de Europese SUP-richtlijn voor eenmalig gebruik van plastics in 2021 een aantal producten verbieden. De aandacht voor recycling en hergebruik van plastic voedselverpakkingen en servies voor eenmalig gebruik bieden kansen voor het verbeteren van het ontwerp van biobased producten en waardeketens.
Drie verbetertrajecten
Partners in het Horizon 2020 BIOVOICES-project organiseren bijeenkomsten in elf landen met bedrijven, consumenten, beleidsmakers en onderzoekers om de marktacceptatie van biobased toepassingen te versnellen. In Nederland organiseerde Wageningen Research ontmoetingen met het Expertise Centrum Biobased Economy CoE BBE, de Nederlandse rubber-en kunststofindustrie NRK, Biobased Delta en Flanders Biobased Valley over hoe afvalverwerkers, biobased producenten, gebruikers, beleidsmakers en consumenten het circulair beheer van biobased verpakkingen kunnen verbeteren. Er zijn drie trajecten mogelijk, namelijk meer recycling, meer hergebruik van bio-based plastics en meer compostering van bio-afbreekbare plastics.
Biobased materialen zoals niet afbreekbare bio-PET en bio-PE flessen kunnen samen met fossiele PET en PP in afzonderlijke stromen worden gescheiden voor recycling of hergebruik. Afbreekbare bio-PLA-voedselverpakkingen kunnen vorm vast zijn of uit folies bestaan. Hoewel de vorm vaste verpakking recycleerbaar is, gebeurt dit niet zolang het volume te klein is voor een afzonderlijke stroom. De folies kunnen industrieel worden gecomposteerd in 12 weken (EN13432). Specifieke bio-PLA verpakkingen kunnen worden toegestaan in de groene bak thuis. Hergebruik van biobased plastics vraagt meer gesloten kringlopen om ze terug te nemen.
Meer samenwerking in de afvalketen nodig
NRK en Plastics Europe willen meer samenwerking in de afvalketen, omdat de controle nu over veel actoren loopt. De leverancier van de verpakte goederen is niet belast met de recycling stromen en laat deze aan andere partijen over, zoals afvalverwerkers, producenten, beleidsmakers en consumenten.
Afvalverwerkers vinden bio-PET en bio-PE goed te recyclen, maar kunnen in hun standaard tijdsbestek van 2-4 weken geen bio-afbreekbare PLA-verpakkingen composteren. Volgens de producenten biedt bio-PLA meerdere end-of-life opties zoals recycling en terugname programma’s voor hergebruik van materiaal. Supermarkten benadrukken de recycling van plastic verpakkingen, maar promoten ook biologisch afbreekbare verpakkingen. Daarom pleiten allen waar mogelijk voor hergebruik en recycling als het volume van de specifieke stromen groot genoeg is of als Near Infrared (NIR)-technieken kunnen helpen om de bio-PLA uit te sorteren.
Als recycling van theezakjes, koffie capsules, groenten en fruit films etc. moeilijk te realiseren is, wil de Europese Bioplastics bio-afbreekbare verpakkingen die in contact komen met organisch afval in de groene afvalbak verzamelen en dus uitsluiten van de SUP. Bio-afbreekbare plastic zakken zijn ook handig voor compostering thuis, omdat ze stimuleren om groenten en fruit in de groene afvalbak te verzamelen.
Festivals en evenementen kunnen homogene stromen plastics creëren
Tijdens de BIOVOICES bijeenkomsten in Breda en in Gent meldden deelnemers veel plaatsen waar grote hoeveelheden zelfde stromen plastics kunnen worden verzameld. Voorbeelden zijn festivals, evenementen, pretparken, restaurants en catering. Festivals hebben veel plastic mono stromen die kunnen worden verwerkt. Organisatoren proberen met actoren in de afvalketen het afbraakproces van serviezen en verpakkingen door een bacteriële cultuur binnen 24 uur in compost om te zetten. Bovendien kunnen ze partijen verbinden voor returnprogramma’s op een festival.
Beleidsmakers kiezen verschillende maatregelen
In Nederland implementeert het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de Europese SUP-richtlijn. De maatregelen richten zich op regulering (verbod op plastics voor eenmalig gebruik), meer producenten verantwoordelijkheid voor gebruik en recycling, en economische prikkels zoals statiegeld. Verplicht statiegeld op kleine plastic flessen en blikjes zal worden uitgebreid tot meer producten als vrijwillige systemen voor inzameling mislukken.
Gemeenten hebben nu geen duidelijke controle over het inzamelen van plastic afval door burgers en het sorteren ervan naderhand. Op dit moment leidt dit tot verschillende praktijken, waarbij in sommige gemeenten burgers van tevoren het plastic scheiden en in andere gemeenten afvalverwerkers dit achteraf doen. Dit verwart burgers hoe ze hun plastic afval moeten scheiden.
Consumenten hebben hulp nodig
Meer samenwerking in de afvalketen is ook met consumenten en burgers. Burgers zijn zich meer bewust geworden over hun bijdrage aan de milieu-impact van de Plastic Soep. Bewustwording leidt echter niet vanzelf tot handelen. Gebrek aan eenduidige informatie over de termen “biobased” en “bio-afbreekbaar” leidt bij burgers tot verwarring over waar de verpakking moet worden gescheiden. Tijdens de bijeenkomsten is voorgesteld het systeem van afvalbeheer voor burgers te vereenvoudigen en het aantal logo’s te verminderen. Begrijpelijkheid op basisschool niveau moet hierbij het criterium voor eenvoud zijn. In Europa ontbreken nog steeds goede eenduidige labels voor het juist inzamelen van biobased plastics. Anderzijds vinden sommige producenten het sowieso lastig om vooraf bij burgers een goede scheiding te realiseren en stellen ze voor om achteraf met NIR-systemen betere sorteer technieken te realiseren.
Recycleerbaarheid en bio-afbreekbaarheid van een product verleiden consumenten om iets meer te betalen, maar niet om het product daarom te kopen. Consumenten hechten meer aan het verbruik achteraf (verminderen, hergebruiken en recyclen) dan aan de oorsprong van het materiaal (op biobased of fossiele basis). Milieuorganisaties willen de statiegeld regeling uitbreiden enonnodige verpakkingen voorkomen. Zolang er in de composteerinstallaties van de afvalverwerkers onvoldoende biologische afbraak wordt gerealiseerd, stimuleren zij dit niet. Tijdens de BIOVOICES bijeenkomsten is ook geconcludeerd dat voor meer hergebruik en recycling van biobased plastics prijs prikkels nodig zijn om gerecyclede plastics goedkoper te maken dan volledige nieuwe plastics. Bovendien is meer informatie en communicatie nodig over de opties tot hergebruik en zijn duwtjes in de goede richting nodig om hergebruik van plastics makkelijker te maken.
