De jury noemde de Zeeuwse aanpak een groot voorbeeld van hoe duurzaamheid kan worden geïntegreerd in overheidsinkopen. Daarbij ligt de nadruk op transparantie en betrokkenheid van alle belanghebbenden. Dit vormt een inspiratie voor anderen om hetzelfde te doen, aldus de jury.
Toen Zeeland in 2013 begon met biobased inkopen wist echter nog niemand wat dat inhield en hoe je dat moest aanpakken. Daarom riep de Provincie de hulp in van Mariska van Dalen. Dat was ruim voor de Nederlandse rijksoverheid provincies via een manifest verplichtte om een actieplan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen op te stellen. Zo’n actieplan kwam er, voor de periode 2017-2020. Bijna alle doelstellingen in dit plan werden al in 2019 gehaald.
De gedeputeerde wilde dat het nieuwe plan voor de periode 2021-2024 ambitieuzer zou zijn en als voorbeeld kon dienen voor anderen. Het leidde tot een plan dat nu dus ook internationale erkenning krijgt van inkoopexperts. “Ons plan is dusdanig vernieuwend dat Europa daar applaus voor overheeft”, zegt Martin Scherpenisse, senior beleidsspecialist inkoop&aanbesteden van de Provincie Zeeland trots.
SDG-dialogen
Centraal in het nieuwe plan staan de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, de SDG’s. Mariska van Dalen, expert ‘inkopen met impact’ en oprichter van het MVI Platform legt uit waarom: “Veel organisaties hebben ambities op het gebied van circulariteit, duurzaamheid en een gezonde leefomgeving. Duurzaam inkopen kan daar een waardevolle bijdrage aan leveren. De vraag is: hoe pak je dat aan? Er zijn veel data en feiten beschikbaar rondom duurzaamheid, maar weinig concrete informatie waarmee je wat kunt als inkoper. De SDG’s vatten op een kernachtige manier samen waar het om gaat en ze zijn breed bekend en geaccepteerd, zowel bij overheden als het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.”
“Op basis van de SDG’s zijn wij dialogen gaan voeren met stakeholders. We hebben beleidsmensen van diverse overheden, inkopers, leveranciers, projectleiders en mensen van kennisinstellingen bij elkaar gezet, maar ook burgers. We zijn gezamenlijk gaan kijken hoe we de grootste impact kunnen maken met duurzaam inkopen en hebben dat in ons actieplan concreet en tastbaar gemaakt. Met deze zogeheten SDG-dialogen verbinden we de kennis van verschillende partijen. Dat leidde tot interne bewustwording bij de Provincie Zeeland, aanpassing van het inkoopproces en een betere samenwerking tussen de afdelingen. Dat is ook de reden waarom wij de Procura+ Award hebben gewonnen.”
“Deze prijs is belangrijk voor ons”, zegt Martin Scherpenisse. “Je bent aan het pionieren met iets wat nog niemand heeft gedaan en je vraagt je wel eens af: ben ik op de goede weg? Dat merk je uiteindelijk wel door de resultaten die je boekt. Het wordt nu ook Europees gezien als een innovatie in de inkoopwereld die ervoor zorgt dat we nog beter maatschappelijk verantwoord kunnen inkopen. En we stellen die methode ook ter beschikking aan anderen. Inmiddels zijn gemeentes uit Zeeland en de Provincie Limburg aangesloten.”
Inkoopkompas
Een van de instrumenten die MVI Platform heeft ontwikkeld om inkopers te faciliteren is het zogeheten SDG Inkoopkompas, dat in april 2021 is gelanceerd. Het verbindt informatie uit diverse bronnen en databases met elkaar die voor duurzaam inkopen van belang zijn. Zo zijn er geokaarten met gebiedsinformatie, beleidsdoelen en mogelijkheden tot verduurzaming. Mariska: “Stel je gaat een weg gaat aanleggen of een herinrichting doen. Dan wil je weten wat de kwaliteit is van het gebied. Vervolgens bekijk je wat je beleidsdoelen en ambitieniveaus zijn en identificeer je de stakeholders met wie je in gesprek wilt. Misschien zitten er bedrijven die ook iets willen gaan doen om te verduurzamen in het gebied. Vervolgens wil je voor de uitvoering ook biobased producten kunnen kiezen. Daarbij komt ook de nieuwe Nationale inkoopdatabase Biobased Producten van pas. Want pas als je als inkoper ziet dat er ook echt producten zijn, kun je die voorschrijven of als inspiratiebron gebruiken bij een aanbesteding.”
Martin vult aan: “De biobased productendatabase is belangrijk omdat het inzicht in de markt nog ontbreekt. Je weet als inkoper gewoon niet wat er te koop is. En als je in een uitvraag in algemene termen biobased producten voorschrijft, moeten je leveranciers daar naar op zoek. Dat is tijdrovend en ze weten vaak niet waar ze het kunnen vinden. Eigenlijk is het heel logisch om al die informatie toegankelijk en inzichtelijk te maken op één plek. Als je dat niet hebt, gaat biobased inkopen niet van de grond komen. In die biobased markt worden namelijk vaak goede producten ontwikkeld die zich nog moeten bewijzen, maar als inkopers er niet naar vragen, verdwijnen ze weer uit het assortiment. Zonde, als je ambitie is die markt te stimuleren.”
Voorbeeld
Een voorbeeld van een provinciale duurzame (biobased) aanbesteding is de verbouwing van de entree van het Zeeuwse provinciehuis in 2020. Doel van deze verbouwing was een open netwerkruimte te creëren waar mensen kunnen ontmoeten en samenwerken. Creativiteit en duurzaamheid stonden daarbij centraal en biobased grondstoffen en producten speelden daar een rol in. Zo is er gekozen voor fraaie tafels, lampen, stoelen en fauteuils van biobased materialen. Ook is het dak van het datacentrum in de vernieuwde entree voorzien van een sedumdak.
De prijsuitreiking van de Procura+ Awards Ceremony is terug te kijken op YouTube.
