Dat blijkt uit een onderzoek dat CE Delft uitvoerde in opdracht van Carbon Market Watch, een not-for-profit instelling die scherp in de gaten houdt in hoeverre koolstofbeprijzing bijdraagt aan de klimaatdoelen.
Hoewel CO2-beprijzing is ingevoerd om de vergroening van de industrie te stimuleren, waren het tussen 2008 en 2019 juist de meest CO2-intensieve sectoren (inclusief luchtvaart) in de EU die de grooste extra winsten maakten door dit systeem; tussen de € 30 en ruim € 50 miljard. Dat kwam enerzijds doordat ze van de EU gratis vaak méér emissierechten kregen toegewezen dan ze nodig hadden. Emissierechten kunnen worden verhandeld en zijn dus geld waard. Bovendien konden bedrijven de kosten voor het verminderen van hun CO2 uitstoot deels in de verkoopprijzen doorberekenen én kregen ze compensatie voor het naleven van de afspraken.
Hogere prijzen
De extra winsten waren het hoogst in een aantal sectoren die veel CO2 uitstoten: de ijzer- en staalsector (€ 11,9 tot € 16,1 miljard), gevolgd door de cementsector (€ 7,1 tot € 10,3 miljard) en de raffinaderijen (€ 5,9-11,3 miljard). De extra winsten als gevolg van hogere prijzen wogen ruimschoots op tegen het verlies aan marktaandeel door het doorberekenen van de koolstofkosten. De Europese consument kreeg hiervoor de rekening gepresenteerd.
CE Delft concludeert dat het uitdelen van gratis emissierechten het Europese klimaatbeleid niet ondersteunt. Die maatregel is ooit genomen om te voorkomen dat de productie zou worden verplaatst naar buiten de EU. In hoeverre dat is gelukt, is maar de vraag, volgens de onderzoekers, want er kan wel degelijk sprake zijn van een verlies aan marktaandeel. Zij bevelen aan om naar andere manieren te kijken voor het decarboniseren en tegelijk mondiaal concurrerend houden van de Europese industrieën. Dat kan volgens CE Delft door versterkte investeringssubsidies, bijvoorbeeld het Innovatiefonds, of door een heffing op het importeren van niet-duurzaam geproduceerde goederen van buiten de EU. Deze zogeheten Carbon Border Adjustment Mechanisms zijn reeds voorgesteld in de Europese Green Deal.
Het rapport van CE Delft is te downloaden vanaf de website van Carbon Market Watch.
Beeld: Tata Steel in IJmuiden (MyStockVideo/Shutterstock).
