Sinds mensenheugenis worden algen en wieren, schelp- en schaaldieren en vis gewonnen uit de oceaan. De laatste eeuwen zijn daar ook aardolie en gas bijgekomen. Maar bijna niemand kent de volle omvang aan levende organismen die diep onder water leven, van bacteriën en koralen tot weekdieren en zelfs onbekend levensvormen.
“Ik geloof dat de oceaan antwoorden kan bieden op veel van de maatschappelijke uitdagingen waar we vandaag voor staan, zoals gezondheid, het voeden van een groeiende bevolking en klimaatverandering”, zegt Ana Brazão, project manager van Blue Bio Value van de Oceano Azul Foundation in Portugal. “Die problemen hebben allemaal gevolgen voor de oceaan. Tegelijkertijd zoeken we naar nieuwe mogelijkheden om de bevolking van de aarde te voeden, naar oplossingen voor een circulaire economie. We moeten dus echt leren waar hulpbronnen zijn te vinden. Die kunnen we repliceren in het lab door middel van biotechnologie, in plaats van de bronnen van de aarde uit te putten. Dat zie ik als de sleutel voor een duurzame ontwikkeling in deze eeuw.”
Talloze toepassingen
Volgens Ana kan de mensheid nog veel leren van de diversiteit aan soorten die in de oceaan leeft, door hun toxines, hun metabolisme, hun fluorescentie te bestuderen. Er zijn talloze toepassingen voor te vinden: van geneesmiddelen en nutraceuticals tot voedingsstoffen. Als voorbeeld noemt zij de Ascidiae (zakpijpen, red.): ongewervelde diertjes die in rotsachtige riffen leven en een beetje op koraal lijken, maar dat niet zijn. Van verschillende stoffen in deze mooie diertjes is aangetoond dat ze effectief zijn in het bestrijden van bepaalde kankersoorten. Ook zijn er sponzen die stoffen bevatten die helpen tegen neurologische aandoeningen, zoals Parkinson. En Ficosterra, een van de winnaars in het Blue Bio Value programma van 2020, gebruikt algen uit de oceaan om biokunstmest en biostimulanten voor de landbouw te maken.
“Kunstmest en andere stoffen die op het land worden gebruik, komen via het grondwater uiteindelijk ook in zee terecht”, verklaart Raquel Gaião Silva, adviseur van de Bluebio Alliance waarbij bijna 100 organisaties en bedrijven zijn aangesloten. “Ook dat is dus een probleem dat de oceaan raakt en dit is dus het type oplossingen waar we naar zoeken in het Blue Bio Value programma. Het lijkt in eerste instantie te gaan om nichemarkten, maar de maritieme sector kan veel oplossingen bieden voor de milieu- en sociale problemen waar de wereld mee kampt. Het potentieel is enorm. Het is dus fantastisch dat er steeds meer start-ups actief zijn op dit gebied.”
Hackaton
Blue Bio Value is opgericht in 2018 en bestaat uit twee aparte onderdelen: Ideation en Acceleration. Ideation is een nationaal programma voor Portugese studenten, onderzoekers en jonge ondernemers, waarbij het gaat om de valorisatie van ideeën die in Portugese universiteiten zijn ontstaan. Ana: “Vergelijk het met een hackaton, alleen op grotere schaal. Dat doen we met studenten, onderzoekers, PhD’s in de gebieden chemie, biochemie, marine science, biologie, oceanografie, maar ook met marketeers, managers en economen. We brengen al die mensen van verschillen de achtergronden samen om te identificeren welke problemen nog getackeld moeten worden en wat we nodig hebben om oplossingen te vinden, bijvoorbeeld een manier om te zorgen dat microplastics de oceaan niet bereiken. We willen oplossingen identificeren en ze uit de onderzoekspapers te halen en realiseren. In de praktijk blijkt namelijk dat er een direct verband is tussen onderzoek en ontwikkeling en waardecreatie in de blauwe bioeconomie.”
Acceleration
Het Acceleration programma is toegankelijk voor start-ups uit de hele wereld, die al een product en een business model hebben. Raquel: “Hiervoor hebben zich in de drie jaar van ons bestaan al meer dan 300 bedrijven aangemeld. De enige vereisten zijn dat de projecten gebruik maken van biologische rijkdommen uit de oceaan, dat ze een probleem in de oceaan aanpakken en dat ze een zekere mate van technologische validering hebben. “We brengen bedrijven bijeen die duurzame producten creëren uit blauwe biogrondstoffen: van bioplastics, farmaceutica, veevoer, voedsel of textiel tot nieuwe biomaterialen. We moeten af van het idee dat je de oceaan alleen op een niet-duurzame manier kunt exploiteren, bijvoorbeeld door grootschalige visserij of de winning van aardolie en -gas. Biotechnologie maakt het mogelijk om daadwerkelijk gebruik te maken van biologische hulpbronnen, door deze naar het lab te brengen om ze te repliceren en een product te maken.”
Competitie
Binnen het programma worden deelnemers niet alleen begeleid bij het vinden van technologische oplossingen, maar ook in maken van een sluitende business case, het vinden van nieuwe markten, contact leggen met investeerders en een uitgebreid netwerk aan experts en dienstverleners. Daarbij krijgen ze coaching en ondersteuning van circa 50 mentoren vanuit diverse organisaties en bedrijven die actief zijn in de bioeconomie, waaronder ook het Bio-based Industries Consortium.
Daarnaast is er een competitie verbonden aan het Acceleration programma, met de mogelijkheid om € 45.000 te winnen om een product of dienst verder op te schalen. Raquel Gaião Silva: “In ons netwerk ontmoeten we de winnaars regelmatig om te bekijken wat ze nodig hebben en wie ze verder kan helpen. We brengen ze zo nodig in contact met Portugese dienstverleners. Dat heeft ertoe geleid dat verschillende bedrijven overwegen om hun bedrijf hier te vestigen. Op die manier is Portugal een deur naar Europa voor hen.”
De inschrijving voor het nieuwe Acceleration programma van 2021 opent op 27 mei. Ana: “We zullen het aantal start-ups verhogen naar 18 in totaal” Deelname is volledig gratis. In tegenstelling tot de meeste acceleratorprogramma’s is het equity-vrij. “Ons doel als filantropische stichting is niet om winst te maken, maar om ervoor te zorgen dat onze deelnemers de markt bereiken en succesvol zijn. Daarbij zijn we succesvol: de start-ups die we sinds 2018 hebben begeleid, hebben tot nu toe 7 miljoen euro opgehaald. Meer dan 70% van hen heeft zijn activiteiten inmiddels uitgebreid.”
Duurzame textiel
Een van de winnaars van het Blue Bio Value Acceleration programma 2020 is SaltyCo, een ‘materiaalwetenschappelijk bedrijf dat planeet-positief textiel maakt.’ Deze Britse start-up maakt gebruik van halofyten: zouttolerante planten die groeien in brakke en zoute gebieden, om duurzaam textiel te produceren. Julian Ellis-Brown (CEO): “Door gebruik te maken van halofyten pakken we ineens een aantal structurele problemen aan met landbouw en de textielindustrie, die leiden tot milieuschade: landgebruik, overconsumptie van zoet water, CO2-emissies, plasticvervuiling en gebrek aan zorg voor afgedankte producten.”
“Deze gewassen concurreren niet met de voedselproductie”, vult Finlay Duncan (CTO) aan. “Ze overleven in ecosystemen die belangrijk zijn voor de biodiversiteit, zoals wilde natuur, kustmoerassen en veengebieden, maar niet bruikbaar zijn voor traditionele landbouw. Wij willen deze landschappen herstellen of ze duurzaam cultiveren. Naarmate we verder gaan, willen we ook de toeleveringsketens verkorten waar mogelijk. Dus kijken we waar onze klanten gevestigd zijn en waar we grotere kweekactiviteiten kunnen opzetten.”
Volgens Antonia Jara Contreras (CPO) is het echter niet de bedoeling zelf te gaan boeren: “We willen gewoon een verkoopbaar product maken en daarmee bijdragen aan de wederopbouw van wetlands en al deze gebieden met blauwe koolstof, en dit soort praktijken bevorderen in de agrarische wereld.”
Eerste product
Een eerste product zijn pluizige (‘fluffy’) vullers die kunnen worden gebruikt als alternatief voor ganzendons en synthetische vulstoffen. Ze zijn puur plantaardig en energievriendelijk gemaakt, met nauwelijks gebruik van zoet water en vrij van chemicaliën.
Finlay: “Dat is iets waar veel bedrijven naar op zoek zijn, vanwege de toenemende belangstelling voor veganisme; ze vermijden zowel ganzendons als plastics en synthetische producten. We zijn nu ook op zoek naar hernieuwbare opties om de prestaties van onze natuurlijke vezels te verbeteren, zoals plantaardige, ecovriendelijke additieven.”
Julian: “We willen ons productassortiment verder uitbreiden, maar op dit moment is het belangrijkste dat we goede producten hebben en het concept achter de milieuvriendelijke landbouwketens kunnen bewijzen. We zijn eigenlijk op weg naar het genezen van het milieu door onze manier van produceren, bijvoorbeeld door de reconstructie van grasland en de aanleg van wetlands. Op korte termijn zoeken we daarvoor partners in zowel de Europese landbouwsector als daarbuiten.”
SaltyCo is een initiatief van een multidisciplinaire groep studenten die deelnamen aan het tweejarige programma Innovation Design Engineering van het Royal College of Art en het Imperial College London. Nelly Taheri (COO): “Via een vriendin kregen kwamen we in contact met het Blue Bio Value project. Het was geweldig om andere start-ups te ontmoeten en in staat te worden gesteld om ons idee met het hele team uit te bouwen tot een robuust businessplan. Daarbij ontmoetten we ook Nelo Emerencia van het Bio-based Industries Consortium via een van de mentorprogramma’s. Zijn visie sloot volledig aan bij wat we wilden. Hij hielp ons met feedback, industrie-expertise en een breed netwerk in de blauwe en groene economie.”
Nelo Emerencia benadrukt dat de steun die BIC geeft aan SaltyCo nog niet is afgelopen. “We zullen dit project blijven inbrengen in ons netwerk en inzicht geven in onze programma’s op zoek naar afstemming en mogelijke deelname aan het consortium.”
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met het Bio-based Industries Consortium.
Beeld bovenaan: Rich Carey/Shutterstock
