In mei van dit jaar was het veld naast Proefboerderij de Rusthoeve nog een overwegend kale vlakte met enkele kiemende plantjes. Een kleine maand later staat het veld bol van de gewassen, sommige een halve meter hoog. De Biobased Innovations Garden ligt er, met de Zeelandbrug op de achtergrond, mooi bij. De tuin is het paradepaardje van een project van DLV Plant, Agrarisch Innovatie- en Kenniscentrum Rusthoeve, Impuls Zeeland,ZLTO en Wageningen UR, waarin ruim zestig gewassen worden geteeld en getest om te kijken of ze geschikt zijn als nieuwe biobased grondstof. Naast de betrokken partners wordt het initiatief gefund door de EU, het Ministerie van EZ, de provincie Zeeland en de Rabobank.
Projectleider Cor van Oers (DLV): ‘Het ziet er heel mooi uit, zeker nu de gewassen opkomen en sommige al in bloei staan. Maar dat is niet het doel op zich: de tuin is geen hoveniersopleiding. Uiteindelijk gaat het erom dat we nieuwe sporen ontdekken en afzetkanalen vinden.’
Verzameling gewassen
Rusthoeve en DLV voerden voor dit project veldonderzoek uit naar welke gewassen in de tuin zouden komen. Sommige gewassen waren al beschreven in het recent afgeronde INTERREG-project ‘Groene Grondstoffen’. Andere kwamen in het veld dankzij input van bedrijven uit de Deltaregio. Van Oers: ‘Uiteindelijk hebben we een mooie selectie gemaakt. De verzameling gewassen die we nu hebben, is niet uitputtend. We zijn vast nog interessante gewassen vergeten. Aan de andere kant zitten er nu misschien ook wel gewassen tussen die nooit meer terug hoeven te komen. Het is een dynamisch proces.’
Bovendien is de Biobased Innovations Garden een proeftuin, benadrukt Van Oers. ‘Het mag mislukken. Als gewassen een succes blijken te zijn én we voldoende afzetkanalen vinden, kunnen ze wel eens op grotere schaal en op andere plaatsen in de Deltaregio terugkomen.’
Van aardappel tot biocide
In de tuin groeit een grote variatie aan gewassen. Van de ‘oude getrouwen’, zoals aardappels en bieten, tot de ‘biobased oergewassen’: blauwmaanzaad, karwij en vlas. Maar ook enkele nieuwe gewassen die vanuit de tropen in de Zeeuwse tuin terechtgekomen zijn: sorghum en miscanthus bijvoorbeeld.
Om te inventariseren waar behoefte aan is, zijn in de afgelopen maanden verschillende brainstormsessies georganiseerd met bedrijven en verwerkers uit de Deltaregio. Aanwezig waren bijvoorbeeld schoonmaakbedrijven, een papierfabrikant en bedrijven in de fijnchemie. In iedere sessie stond een ander thema centraal.
Van Oers: ‘Eén van de sessies ging over aardappelen en de stof solanine die in dit gewas zit. Kun je die stof isoleren en daar iets mee doen? We hebben ook een boeiende sessie gehad over vetzuren en oliën. Dat gaat meer richting fijnchemie. Er groeien hier verschillende gewassen die daarvoor geschikt zijn: crambe, deder, borage, noem maar op. De informatie die we uit de sessies krijgen, kan ook input zijn voor als we in 2015 gaan zaaien.’
Een ander interessant spoor ziet Van Oers in biocides. ‘Daar hebben we in het najaar een sessie over. We zijn aan het kijken of we van biocide biologische gewasbeschermingsmiddelen kunnen maken. Die stof zit bijvoorbeeld in boerenwormkruid en pyrethrum.’
Afzetkanalen
Het vinden van afzetkanalen voor de biobased gewassen blijkt, zelfs in een ‘biobased hotspot’ als de Biobased Delta, nog niet eenvoudig. Volgens Van Oers zijn veel bedrijven vooral procesmatig bezig en hebben ze nog niet veel zicht op de planten zelf.
Van Oers: ‘We hebben hier een fysieke plaats waar planten groeien, getest en geraffineerd worden. Op deze plek kun je bedrijven echt iets laten zien. Door planten in handen te hebben en een verhaal erbij te vertellen, kunnen nieuwe verbindingen worden gelegd.’ Het is wel een puzzel om de plantenteelt en de chemie bij elkaar te brengen, vindt Van Oers. ‘De ondertitel van de Biobased Delta is niet voor niets ‘agro meets chemistry’. Die twee partijen staan op het openingsbord van de Biobased Innovations Garden als een puzzelstuk afgebeeld.’
Langdurige samenwerking
Het uiteindelijke doel van het project is dat bedrijven uit de Deltaregio met componenten uit verschillende gewassen aan de slag gaan. ‘In feite staan de velden ter beschikking van bedrijven’, aldus Van Oers. ‘Als een bedrijf geïnteresseerd is in een bepaald spoor, dan mogen ze samples afnemen en deze analyseren.’
Wat Van Oers betreft wordt daar zo snel mogelijk mee begonnen. ‘Een paar dingen zijn oogstrijp nu, maar wat ga je er mee doen? Een stagiair van bijvoorbeeld de HAS zou ons kunnen helpen met analyses en onderzoek naar waar behoefte aan is bij bedrijven. Onze eerste zorg is nu hoe we bedrijven kunnen laten meebetalen, zodat we de overheidsfunding kunnen afbouwen.’
