Een van de projecten waarbinnen GroeiBalans aan de verdere uitbouw van de biobased economy werkt, is VICOE. Jochems: ‘Binnen VICOE staat een gezonde bodem in de regio Zundert centraal en worden biomassastromen opgewaardeerd van afval tot nuttige producten. Die opwaardering zorgt voor een nieuwe economische activiteit met werkgelegenheid en nieuwe verdienmodellen.’
GroeiBalans is actief in de groensector en de land- en tuinbouw. In opdracht van bedrijven zoals boomkwekerijen, hoveniers, groenvoorzieners, bloemenbedrijven, terrein/natuurorganisaties en tuincentra houdt het bedrijf zich bezig met bodem- en plantgezondheid. ‘Wij zoeken in algemene zin naar natuurlijke oplossingen voor landbouwkundige knelpunten. Voorbeelden zijn schimmels, insectenplagen, onkruid en bodemmoeheid’, vervolgt Jochems het gesprek. ‘Om de bodem- en plantgezondheid op niveau te houden, heb je grondstoffen nodig die met de natuur meewerken, in feite de basis van de biobased economie. Bodem- (red. zie kader) en microbiologie vormen dan ook onze expertise.’
Vitaal
Een van de vele trajecten waar GroeiBalans bij betrokken is – en die de biobased economy raakt – is VICOE. VICOE staat voor Vitale Circulaire Organische Economie. In het project proberen burgers, boeren, tuinders en bedrijven gezamenlijk een gezonde bodem te creëren. Naast Groeibalans nemen HOLAG, PEP Business Creators BV, Treeport en ZLTO deel. Het project wordt bovendien ondersteund door de Biobased Delta en het REAP Fonds van Regio West-Brabant.
‘In de projectnaam slaat Vitaal op de bodem’, duidt Jochems. ‘Een vitale bodem geeft gezonde en krachtige gewassen. Het circulaire heeft betrekking op de kringloop van voedingstoffen. Door de bodem te voeden met geschikte organische stof, ontstaat een actief bodemleven dat in symbiose met de plant voor een goede groei zorgt. De plantendelen die vervolgens groeien en na het oogsten en de consumptie over blijven, vormen vervolgens weer organische stof om de bodem te voeden. Zo is de kringloop rond. Het woord ‘organische’ staat voor de aanwas en het gebruik van organisch materiaal of te wel alles wat met planten of verteerde planten (dierlijke mest) te maken heeft. De term economie geeft tenslotte aan dat er sprake is van fasen. Er is sprake van een natuurlijk spel van vraag en aanbod.’
Living Lab
Binnen VICOE proberen alle partners te komen tot een gesloten organische kringloop in een afgebakend gebied, in dit geval de regio Zundert. VICOE wil zorgen voor een gezondere bodem en leefomgeving, van afval weer grondstof maken, sterk de afhankelijkheid van chemie, olie en gas verminderen en tenslotte de lokale economie stimuleren. Jochems: ‘Het moet zorgen voor een ecologisch en economisch vitaal platteland.’ Volgens Jochems worden binnen het project alle organische biomassastromen zoals gft, maaisel, mest en snoeiafval verzameld binnen de grenzen van de gemeente Zundert. Via nieuwe verwerkingstechnieken worden biomassastromen opgewaardeerd. Uiteenlopend van grondstoffen voor de papierindustrie tot groen gas en elektriciteit. De opwaardering zorgt voor een nieuwe economische activiteit met werkgelegenheid en nieuwe verdienmodellen.
‘Je kunt VICOE zien als een living lab waar een regionale circulaire economie wordt opgetuigd. Inmiddels zijn in de eerste fase van het project alle reststromen in kaart gebracht’, vervolgt Jochems. ‘Wij bevinden ons nu in fase twee, hier maken wij een integraal projectplan voor verdere implementatie, waarbinnen de bodemvruchtbaarheid centraal straat. De reststromen zullen binnen de gebiedsopgave over de sectoren heen aan elkaar verbonden worden. En, zoals eerder gezegd, organische reststromen inzetten voor bodemvruchtbaarheid is het hoofddoel en energieproductie een van de mogelijke bijzaken. Kortom, je gaat meerdere milieudoelen aan elkaar koppelen.’ Volgens Jochems is het bedrijfsleven inmiddels volop aangehaakt en worden concrete deelprojecten momenteel aangekleed. Zo heeft het Waterschap Brabantse Delta haar medewerking al toegezegd.’
Rekenwerk
‘Over drie tot vier jaar moeten er concrete zaken in het veld plaatsvinden’, stelt Jochems. ‘Zundert moet dan daadwerkelijk de levende proeftuin zijn waar aan de nieuwe economie gebouwd wordt. Het is een economie die zichzelf bedruipt en zonder subsidies functioneert. Bodemvruchtbaarheid is de spil in het verhaal. De bodem is de bron van grondstoffen die wij benutten en ook weer terugbrengen in de bodem. Het is een essentieel onderdeel van de economie.’
Maar nu de trein aan het rijden is, is er volgens Jochems wel nog de uitdaging om het rendement goed over te brengen aan de deelnemers. ‘Want in feite is VICOE een coöperatieve ontwikkeling. Het is een samenwerking waarbij je het rendement vanuit alle perspectieven becijferd wilt hebben. Een voorbeeld van het rendementsvraagstuk is het toekennen van een financiële waarde aan bodemvruchtbaarheid. Dat is geen sinecure. Al met al leidt dit er toe dat VICOE een traject van een wat langere adem is en waarbij wij in deeltrajecten sneller resultaten kunnen laten zien. De totale macro-economische gebiedsopgave vraagt echter veel cijfers, rekenwerk en ervaring.’
