Volg ons vandaag via de Agro&Chemie-app, via de website en via Twitter (#NBBBE). Meer informatie over het programma en de sprekers is hier te vinden.
- 16.35 uur (afsluiting)
Jan Nieuwenhuis, Ministerie van EZ (directeur BBE).
Belemmerende regelgeving opheffen is van belang, ook een consistent beleid. Samenwerken is een voorwaarde, niet altijd op basis van geld, ook van mensen. Steun (geldelijk, in kind) is nodig, vooral voor het mkb.
Maatschappij zal ontwikkelen als bbe als er een maatschappelijk draagvlak voor is. Dat leidt ook tot economische groei.
- 16.30 uur (pitches)
Willem-Jan Markerink, Bioliquid.
Biogas, extrudertechnologie, naar de markt. uit tomatenvezels verpakking maken, ism Smurfit Kappa. Zoekt doeners die op basis van deze vezels andere producten willen/kunnen maken. Met specialisten op gebied van spuitgiettechnieken.
Irmgard Dechesne, Duurzom.
Wil circles of trust organiseren tussen maximaal 10 mkb-ondernemers die samen duurzaam zaken willen doen. Eerste proefsessie is 23 oktober in Delfzijl, er volgen nog 3 proefsessies in Noord-Nederland. Voordelen: laagdrempelig, tijdbesparend, terugverdienen door goede adviezen.
Albert Dun, Dunagro.
Zoekt aannemers die mee willen denken over toepassingen van hennepbeton in woningbouw. Hennep is groen product, aldus Dun.
Karin Struijs, HAN Biocentre
Oliën produceren op basis van vergisting van papierpulp. is op zoek naar toepassingen die hoogwaardiger zijn dan energie.
Frans Debets,Debets BV
winning van struviet uit afvalwater. Veel waterzuiveringsbedrijven doen dat, niet omdat struiviet waardevol is, maar om kosten terug te dringen. We willen dit omkeren: kijken naar stoffen waar de markt behoefte aan heeft. In geval van struiven: hoe maken we hier een hoogwaardiger product van?
Mark van Heukelum, Arcadis
Het is Arcadis gelukt om soft boards en aromatische olien uit biomassa te isoleren. Zoekt naar afnemers voor oliën en opschalingsmogelijkheden.
Peter van der Klok, TCE GoFour
Werkt samen met WUR en Biobrug aan een nieuwe raffinagemethode voor boeren om on site te raffineren voor verschillende doeleinden. Zoekt boeren die willen participeren in project.
Stefan Lemmens, Driven by Value
In kaart brengen van stromen (grondstoffen, energie etc). Ontbreekt nu. Daarom zijn er mismatchen momenteel.
Sytse van der Velde, Oosterhof Holman (milieutechniek)
Raffinage van mineralen. Nu teveel mineralen in mest > mestoverschot. Pilot om biogas te produceren en mineralen af te vangen, oa voor kunstmest. Zoekt partners voor vervolgonderzoek (verwaardigen van mest).
Peter Westgeest, Generation of Change
Start-up heeft composteerbaar piepschuim ontwikkeld, als lijm gebruikt het bedrijf een schimmel. Heeft prototype ontwikkeld. Wil op gaan schalen. Zoekt hiervoor partners.
Michiel Adriaanse, Bumaga BV
Ontwerpt verpakkingen samen met grote verpakkingsboeren zoals Smurfit Kappa en Huhtamaki. Op basis van natuurvezels. Ook aandacht voor bijproducten, zoals lignine. Daar heb je wel ketenpartners voor nodig. Vandaar zijn verzoek.
Leon Joore
Op de markt brengen van producten die (deels) zijn gebaseerd op natuurvezels, bijvoorbeeld papier of karton. Actief in verpakkingen en composieten. Hij is op zoek naar bedrijven in de noordelijke regio die samen willen werken (spuitgieters, extrudeerders, meer specifiek voor biobased straatmeubilair.
- 15.15 uur (themasessies)
Design: verleider of voorwaarde?
Bij de themasessie ‘Design: verleider of voorwaarde’ gaat Natascha van de Velden, onderzoeker aan de TU Delft, in de op de mogelijkheden om mode te verduurzamen. Ze onderzoekt nieuwe structuren voor stoffen of andere materialen om kleding van te maken. Het ultieme, meest duurzame kledingstuk in haar ogen? Een haargroeimiddel waardoor je geen kleding meer nodig hebt.
Daarmee kreeg ze de lachers wel even op haar hand. Zover zal het voorlopig echter niet komen. Maar er zijn al wel materialen en stoffen beschikbaar die reageren op temperatuur, of ze geven een bepaalde vibratie af. Van de Velden, die over enkele jaren hoopt te promoveren op het onderwerp duurzame mode, ziet op korte termijn meer in hergebruik van stoffen. In dat kader wijst ze op een soort breimachine voor thuis, waarmee oude kleding die is ontrafeld tot garen weer gebruikt kan worden om een ander draagbaar artikel mee te ontwerpen.
Verder kijkt de onderzoekster naar het gebruik van grondstoffen als olifantsgras en brandnetels. Die kunnen prima verwerkt worden tot een viscose die met de huidige productie veel duurzamer is dan bijvoorbeeld wol.
Noord-Nederland is wat haar betreft prima geschikt voor productie en verwerking van dit soort grondstoffen.
Van afval tot grondstof: een worsteling
Het omzetten van afval in hoogwaardige producten is een worsteling. Dat stelt Marco Kwak (Attero) tijdens een van de deelsessies op de Netwerkbijeenkomst BBE in Assen.
Kwak verklaart dat energie al vaak een hoogwaardige verwaarding is van afval. Daarnaast kijkt Attero ook naar andere verwaardingen, zoals kunststoffen/vezels in bouwplaten.
Attero is niet meer van de overheid maar eigendom van private equity, en moet meer winst draaien. Niet alleen ecologisch, maar ook economisch verantwoord, aldus Kwak. Volgens Kwak zijn de tonnen die we per jaar wegspoelen als toiletpapier, interessant als koolstofbron (cellulose). ‘Wel moeten we in dit proces ook kijken naar energieverwaarding, alleen al om in het begintraject investeringen in infrastructuur deels terug te verdienen en de noodzakelijke volumes te genereren op basis waarvan andere bedrijven hoogwaardige eindproducten kunnen maken.
- 14.25 uur (themasessies)
Bio-energie als springplank of obstakel?
De aanvoer van biomassa voor energiedoeleinden kan fungeren als springplank voor verdere verwaardingen. Dat was de algemene teneur tijdens een deelsessie op de Netwerkbijeenkomst BBE in Assen.
Vanuit de zaal kwamen wel vanuit verschillende hoeken opmerkingen dat subsidie eerder verstorend dan stimulerend werkt. Immers, door subsidiering in NoordWest-Europa is de import vanuit Noord-Amerika de laatste 10 jaar xplosief toegenomen. Ook het prijsniveau van deze biomassa is gestegen, waardoor de feedstock voor andere verwaardingen te duur is.
Een vertegenwoordiger van Essent stelde dat als de subsidiering op zal houden volgend jaar, dat dan de import vanuit Noord-Amerika ook ophoudt. ‘Veder wil ik benadrukken dat we al geruimte tijd deze biomassa, woodpellets, gebruiken, maar dat nog nooit een bedrijf bij ons heeft aangeklopt om deze verdere te verwaarden.’
- 11.55 uur (discussie keynote sprekers)
Langetermijn-visie nodig
Omdat een dijkdoorbraak in de bbe nog wel even op zich laat wachten, is een langetermijn-visie nodig van de overheid.
Dat bleek uit de discussie tijdens de Netwerkbijeenkomst BBE die vandaag wordt gehouden in Assen. Louise Vet, Emmo Meijer, Rein Willems en Johan Sanders spraken met elkaar over verschillende aspecten binnen de bbe. Volgens Meijer is de behoefte aan concrete successen groot. ‘We hebben nu concrete successen nodig. Dat is mogelijk op korte termijn, maar de meesten zullen op middellange termijn plaatsvinden.’ Meijer stelde dat een doorbraak afhankelijk is van een aantal factoren: een primaire sector die ook specifiek gaat produceren voor andere verwaardingen dan food en consumenten die ook bereid zijn om een premium te betalen voor producten die duurzamer zijn. ‘Het valt me nog steeds tegen.’
Jammer is, aldus Meijer, dat vooralsnog het commitment in de echte wereld te laag is. ‘Bedrijven willen meepraten, meedenken, maar meebetalen ho maar.’ Sanders ziet op korte termijn wel degelijk kansen waarbij kleinschalige bioraffinage een belangrijke rol speelt. Het zijn met name de lagere kapitaalsinvesteringen en energiegebruik waardoor deze vorm kan concurreren met grootschalige operaties. Hij noemt drie trajecten: eiwit voor diervoeder, bouwstenen voor chemicaliën en materialen.
Vet beaamt dat diervoeder een interessant traject is. ‘je concurreert weliswaar met gigantische stromen (soja), maar je hebt wel voordelen op gebied van transportkosten (en milieubeslag). Lokale initiatieven hebben de toekomst.’ Willems ziet vooral kansen voor chemische specialties. Hij voorziet dat we de komende 20 tot 30 jaar nog afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen. ‘Van belang is een stabiel overheidsbeleid. Overheden hebben traditioneel een veel kortere horizon, maximaal en dat terwijl de transitie naar een biobased economy decennia in beslag gaat nemen.’
- 10.44 uur
Biobrug krijgt wellicht vervolg
Het Biobrug-programma krijgt in 2015 wellicht een vervolg. Dat verklaarde Gert-Jan Euverink (RUG) namens Biobrug op de Netwerkbijeenkomst BBE die vandaag in Assen wordt gehouden.
Biobrug, opgestart in 2011, is erop gericht om contacten tussen universiteit en bedrijven te bevorderen. Normaal lopen deze contacten via postdoconderzoek, trajecten die twee tot vier jaar in beslag nemen. Onder de paraplu van Biobrug worden masterdocenten bij bedrijven gestationeerd. Het gaat hierbij om kortere trajecten, circa een jaar, en concrete kennisvragen.
‘Medio 2015 loopt het programma Biobrug af, maar we kijken nu al of een vervolg kunnen geven. Daarbij kijken we onder meer naar EU-programma’s als Horizon2020 en Interreg om een ‘Biobrug 2’ hier in te passen.
- 10.30 uur (Opening door Ard van der Tuuk, gedeputeerde Provincie Drenthe)
Daadkracht nodig in bbe
‘We hebben in het Noorden alles in huis om van de biobased economy een succes te maken. Nu gaat het om doen, om de daadkracht.’
Dat stelde Ard van der Tuuk, gedeputeerde van de provincie Drenthe, op de netwerkbijeenkomst BBE die vandaag in Assen wordt gehouden. Van der Tuuk vindt het initiatief van Boyan Slat, de TU Delft-student die 2 miljoen euro ophaalde om de plastic soup op te ruimen, een zeer goed voorbeeld van daadkracht. ‘Het is wel een oplossing achteraf. We moeten problemen als plastic soup voorkomen, bijvoorbeeld door bio-afbreekbare plastics te ontwikkelen.’
Van der Tuuk benadrukte nog maar eens een keer dat de noordelijke provincies alles in huis hebben om een voortrekkersrol te spelen: een vezelchemie die zich orienteert op vergroening, een tuinbouwcomplex dat aandacht heeft voor inhoudsstoffen en kennisinstellingen als de RUG, Stenden en Van Hall Larenstein. ’Kortom, we hebben alles op orde, nu gaat het om daadkracht. Het tempo is belangrijk, het kan niet snel genoeg gaan, zeker omdat de overgang naar een bbe kansen biedt voor hoogwaaridge werkgelegenheid.’
Van der Tuuk stelde dat de investeringen in de bbe zich wel moeten vertalen naar concrete producten/diensten waar economische groei en werkgelegenheid uit voortspruit.
