Circl was ons eerste tastbare project, zegt Erwin van Baar van de afdeling Procurement (inkoop) van ABN Amro. Hij was vanaf de ideefase betrokken bij de uitbreiding van het hoofdkantoor, maar terwijl de eerste heipalen al de grond in werden geboord, werd de ambitie verhoogd : het moest een ‘circulair paviljoen‘ worden, dat tegelijk als experiment, voorbeeld en inspiratiebron kon dienen.
‘Duurzaamheid stond op dat moment wel al op de agenda. Dat ging meer om zaken als het afdekken van risico’s: dat je geen mensenrechten schendt, goed met je afval omgaat en een zekere energieprestatie haalt. Maar hoe pak je circulariteit aan? We kwamen in een no-man’s land en moesten op zoek naar partijen die daar al ervaring in hebben.’
Juiste keuzes maken
De ervaring van het aannemersbedrijf BAM met circulariteit bij de bouw van Gemeentehuis Brummen in 2013, bleek waardevol. ‘BAM gebruikt een beoordelingsmatrix om de circulariteit van verschillende oplossingen te bepalen. Daarbij wordt multidisciplinair gekeken naar verschillende aspecten van duurzaamheid, zoals hergebruik, de toxiciteit van materialen, recyclebaarheid, demontagemogelijkheden, maar ook esthetische aspecten. Dat heeft ons geholpen om de juiste keuzes te maken. Ook al werk je niet met hele harde criteria.’
Voor een bank die gewend is met harde cijfers te werken, is het een cultuurschok om ineens met vage indicatoren van circulariteit te moeten werken. ‘Het liefst willen we alles beoordelen: traditioneel bouwen kost X, circulair bouwen kost Y. Is dat meer of minder? Zo rechttoe-rechtaan is de praktijk echter niet, want het gaat bij circulair bouwen ook om andere waarden: wat zijn de milieu-effecten? Hoeveel CO2 hebben we bespaard? Wat hebben we aan maatschappelijke waarde bereikt? Daar is (nog) geen uniforme berekeningswijze voor en bestaande methodieken zijn nog lang niet perfect. Je moet oppassen appels met peren te vergelijken. We zijn dus nog zoekende. Samen met KPMG en BAM zijn we bezig met de berekeningsmethodiek ‘true value analyse.’
Volgens Van Baar is het goed voor ABN Amro om met deze zaken bezig te zijn, want de bank heeft nogal wat klanten die actief zijn in de bouw- en vastgoedsector en voor soortgelijke uitdagingen staan. ‘Door circulariteit, naast Circl, ook toe te passen bij de verbouw van onze eigen bankkantoren, doen we daar veel ervaring mee op, die we ook graag delen met onze relaties. Zo versnellen we de transitie naar een circulaire economie.’
Grote impact
De bouw van Circl was een eerste stap in de richting van circulair inkopen. Het zou wel eens een grote impact kunnen hebben, want de bank heeft nog 250 kantoren, verspreid over het hele land. Die krijgen allemaal met circulair inkopen te maken. ‘Het moet een vast onderdeel worden van ieder inkooptraject, of het nou gaat om bouwmaterialen of catering, om koffie of bedrijfskleding’, zegt Celine Pessers van het Centraal Innovatieteam binnen de afdeling Facility Management. Ook daar leeft echter het gevoel dat de consensus over wat duurzaam is, ontbreekt. ‘Daarom zoeken we methodieken die duurzaamheid meetbaar maken, bijvoorbeeld door te kijken naar de CO2-uitstoot bij het productieproces, watergebruik of de herkomst van grondstoffen. We willen vat krijgen op de bedrijfsketen achter een product.’
Living labs
Facility Management speelt echter ook een actieve rol in het stimuleren van innovaties, door bestaande grote leveranciers, die tevens klanten zijn, in contact te brengen met start-ups en kleine bedrijven. Pessers: ‘Doordat we niet alleen optreden als opdrachtgever en financier, maar ook als partner, kunnen we een soort living labs creëren voor het ontwikkelen van een meer circulair aanbod.’
De werkwijze daarbij is, een start-up of kleiner bedrijf te koppelen aan een grotere partij die de schaalgrootte heeft om innovaties in de praktijk te kunnen testen. Zo koppelde ABN-Amro schoonmaakbedrijf CSU aan de start-up BeeBlue, die circulaire zeep maakt van koffiedik en sinaasappelschillen. ‘Daar is een markt voor, denk aan grote kantoorpanden, hotelketens en luchtvaartmaatschappijen. CSU helpt BeeBlue met experimenten en de opschaling van de productie en ABN-Amro zorgt voor het kapitaal.’
Plafondplaat van koffiebekers
Of neem Egor; een bedrijfje dat plaatmateriaal maakt uit organische reststromen, zoals gft-afval, bedrijfskleding, gras, of de 18 miljoen koffiebekers per jaar die bij ABN Amro worden gebruikt. ‘Wij hebben Egor in contact gebracht met onze leverancier van bouwmaterialen Hunter-Douglas. Samen onderzoeken ze of het mogelijk is om plafondplaten te maken van koffiebekers. Als die voldoen, gaan we dit product toepassen in al onze kantoren en kan het ook breder in de markt worden gezet. Bovendien gaat Egor samen met onze leverancier Gispen een alternatief ontwikkelen voor MDF in kantoormeubilair.’
Deze aanpak is vruchtbaar voor start-ups en biedt grotere bedrijven de kans om zich duurzaam te profileren en nieuwe producten uit te rollen die nog geen track record hebben. ‘Ze voelen zich vaak geholpen door dit soort samenwerking, doordat wij bereid zijn mee te experimenteren.’
Kwestie van doen
Erwin van Baar zegt inmiddels versteld te zijn van wat er mogelijk is op circulair gebied. ‘Wat dat betreft, is Circl de ideale proeftuin voor ons. We zijn tegelijk opdrachtgever, ontwikkelaar, gebruiker van het pand en financier. Dat zijn vier ingrediënten waarmee je mooie nieuwe dingen kunt bedenken en zeker nieuwe businessmodellen. Toen we een jaar of drie geleden begonnen, was circulair nauwelijks bekend binnen de bank, maar ook daarbuiten. Nu heeft dit veel meer aandacht, zijn er steeds meer mensen mee bezig en hebben we ineens een krachtig netwerk met expertise op het gebied van de circulaire economie. Uiteindelijk is het gewoon een kwestie van doen; doordat je er anders over gaat nadenken, kom je vanzelf tot betere oplossingen.’
