Cichorei is een leuk woord voor een dictee want hoe schrijf je dat nou precies? Meestal als cichorei hoewel chichorei ook voorkomt. Beide woorden verwijzen naar de wortel van de cichorei die inuline bevat. Inuline wordt gebruikt voor food en nonfoodtoepassingen, respectievelijk als vet- en suikervervanger en kalkremmer.
Cichorei behoort tot de familie van de composieten waartoe ook witlof, andijvie en de paardenbloem behoren. In het voorjaar wordt gezaaid en de oogst begint in september en loopt door tot medio december. De (contract)teelt vindt plaats in heel Nederland, met een concentratie in Zeeland en Zuidwest-Brabant. Afnemer van de cichorei is Sensus in Roosendaal, een zusterbedrijf van Royal Cosun. Sensus extraheert inuline uit de wortel van de cichorei en verkoopt deze aan de voedingsmiddelenindustrie. Cosun betrekt inuline van Sensus, zet dit om in carboxy methyl inuline en verkoopt deze vooral voor nonfood, bijvoorbeeld als antikalkmiddel voor vaatwastabletten. Het vermarkten van inuline past in de bedrijfsfilosofie van Cosun dat drie jaar geleden de unit Cosun Biobased Products oprichtte.
Moeilijk gewas
Izaäk van Cruijningen uit het Zeeuwse Zuidzande heeft zes hectare cichorei staan en teelt het nu voor het vijfde jaar. Hij noemt het een moeilijk gewas. ‘Wij proberen het zaad een halve centimeter in de grond te krijgen, maar voor je het weet is het drie centimeter. Misschien kiemt het, maar dan zit het eigenlijk te diep. Het duurt lang voordat de grond bedekt is en dat geeft onkruid een kans. Dit jaar was het ook lang te koud, dus dan duurt het nog langer. Maar onkruid trekt zich daar niks van aan en de schoffelmachines staan gereed. Er zijn niet zoveel middelen en dat maakt de onkruiddruk hoog. Op dit moment (medio juni) heb ik veel last van duiven die aan de blaadjes pikken. Dat is niet fijn want de plant moet assimileren en heeft daarvoor blad nodig. De zonne-energie die nu op de grond valt, moet op het blad vallen zodat de plant kan groeien. Je hoeft het niet veel te bemesten, ik geef anderhalve liter mangaannitraat per hectare. Beregenen gaat niet, we hebben hier brak water. Als het echt heel droog wordt, probeert het waterschap vanuit een kreek de sloten vol te pompen, dat scheelt iets. Ik heb een contract afgesloten met Cosun voor een voor afgesproken prijs van 40 ton per hectare. Het kan enorm groeien, maar je bent van het weer afhankelijk en ik zie al weer wat duiven vliegen – ja, dat proces staat niet stil.’
Duurzaam “nice to have”
Cosun Biobased Products is zoals gezegd de verwerker van inuline dat het in poedervorm van zusterbedrijf Sensus krijgt. Robert Nolles, marketing & sales manager, legt uit wat Cosun doet. ‘Bij biobased chemicals gaat het om de verwaarding van agrarische grondstoffen te verhogen, in dit geval inuline. De beste kwaliteit gaat naar de levensmiddelenindustrie en de minste kwaliteit naar diervoeders. Voor industriële toepassingen kiezen wij voor een middenkwaliteit. Carboxy methyl inuline (cmi) is voor ons een relatief nieuw product, wij zetten per jaar enige honderden tonnen om. Dat het om een duurzaam geproduceerd product gaat, helpt in de beleving maar beslissingen worden genomen op cost performance. Een duurzaam profiel is “nice to have”, maar als het om de keiharde cijfers gaat, zijn de meeste bedrijven kostgedreven. Wel is er een trend om verder te verduurzamen. Onze afzet gaat naar diverse bedrijven. Een van onze afnemers is waterleverancier Vitens. Zij gebruiken cmi omdat het kalkafzetting op de membranen voor de waterzuivering voorkomt. Het concentraat dat overblijft, is biologisch afbreekbaar en kan worden geloosd. Ook wordt het veel gebruikt in schoonmaakmiddelen. Dalli de Klok, een van de grootste producenten van vaatwastabletten onder private label, is bijvoorbeeld een afnemer. Zij zijn volledig gericht op het gebruik van natuurlijke stoffen in al hun producten.’
Puur marketing
Dalli de Klok in Heerde is fabrikant van schoonmaakmiddelen die zo veel als mogelijk zijn gebaseerd op natuurlijke bestanddelen. Het bedrijf verkoopt onder de eigennaam Eco de Klok afwasmiddelen, waspoeders, allesreinigers en vaatwastabletten. Veel private label vaatwastabletten in de supermarkt zijn van de Klok afkomstig. De spikkeltjes in die tabletten is inuline en zo is dus indirect zichtbaar wat er is gebeurd met de cichorei die ooit op het veld stond. ‘Vroeger waren er veel consumenten die er vragen over stelden, nu is dat minder’, zegt Robbert de Boer, hoofd productontwikkeling bij Dalli de Klok. ‘De toepassing van inuline in onze producten hebben wij samen met Cosun ontwikkeld, dat heeft een aantal jaren geduurd. Inuline grijpt in op de manier waarop calcium kristallen vormt. Die kristallen hebben de neiging zich te hechten en het gebruik van inuline is een elegante manier om hechting te voorkomen. Het vervangt de vroeger gebruikte fosfaten. Klok-gebruikers zijn trouwe consumenten en zij maken de meeste reclame voor ons. Bij onze afnemers speelt het een geringe rol. Je ziet wel bij inkopers dat zij wel eens doelstellingen meekrijgen om hun private label te vergroenen. Soms is moeilijk te bepalen wat dat werkelijk inhoudt, het is vaak puur marketing. Als producent zijn wij altijd op zoek naar groene grondstoffen en op termijn willen wij naar grondstoffen die niet concurreren met de voedselketen.’
