Dat zegt Johan Verbruggen, onderzoeker van SPK in België. Hij was verantwoordelijk voor een onderzoek dat peilde naar de behoeften van het Nederlandse en Vlaamse biobased bedrijfsleven aan gekwalificeerd personeel, in het kader van het Interreg-project Grenzeloos Biobased Onderwijs.
Kennis schiet te kort
Vlaanderen en Nederland zijn koploper op het gebied van biobased economie, maar de kennis van huidige werknemers in de industrie schiet nog te kort om de groeipotentie van deze sector te benutten. Althans, dat is de verwachting van 14 Vlaamse en Nederlandse partners die deelnemen aan het driejarig project ‘Grenzeloos Biobased Onderwijs’. Zij werken daarin samen aan de ontwikkeling van vraaggerichte onderwijs- en nascholingsprogramma’s op secundair, hoger én universitair niveau. Ook investeren zij in betere trainings- en researchfaciliteiten voor onderwijs en bedrijfsleven.
De eerste fase van het onderzoek is zojuist afgerond en bestond uit een marktbevraging. Hiervoor werd een ronde gemaakt langs het bedrijfsleven, overkoepelende organisaties en onderwijsinstellingen om te inventariseren wat er is aan onderwijsprogramma’s en wat er vanuit de bedrijven wordt gevraagd. ‘We hebben experts gesproken uit samenwerkingsverbanden die zijn betrokken bij de biobased economie, zoals de Biobased Delta. Concreet hebben we gevraagd: welke competenties zijn vereist, wat zijn jullie verwachtingen en ideeën, wat zijn aanvullingen, wat is minder relevant? Aan afzonderlijke bedrijven hebben we vervolgens gevraagd: wat betekent de biobased economie specifiek voor uw bedrijf? Is er sprake van groei? Welke aanwervingen verwacht u in dit specifieke domein? En zo verder. De conclusies zijn weer afgestemd met de experts. Wat overblijft is een concreet beeld van de young professional van de toekomst.’
In een volgende fase zal worden geïnventariseerd hoe het onderwijs zich zal moeten aanpassen. Een derde fase gaat in op het ontwikkelen van de onderwijs-infrastructuur en tot slot wordt een dynamisch ict-kennisplatform ontwikkeld, waarin overzichten staan van opleidingen, faciliteiten, lopende onderzoeksprogramma’s en mogelijke stageplaatsen.
Veld in ontwikkeling
Zowel de experts als de bedrijven brachten in de eerste fase naar voren dat biobased een veld in ontwikkeling is. ‘Dat maakt het belangrijk dat studenten systeemanalyses kunnen uitvoeren en systeemdenken beheersen. De professional van de toekomst speelt een belangrijke rol in het bedrijfsleven en dat niet alleen bij het beantwoorden van een specifieke vraag van het moment in een specifiek bedrijf. Hij moet in staat zijn om in bestaande systemen kritisch te bekijken en te bezien hoe vanuit de biobased kant een alternatief kan worden aangeboden. Dat moet ook kunnen worden vertaald in concrete businesscases.’
‘Zeer duidelijk kwam dus naar voren dat de student zicht niet alleen moet specialiseren, maar zicht moet hebben op de keten in zijn totaliteit. Zo moet een chemicus begrijpen wat de problemen zijn bij de productie van biomassa. Het continu produceren van biomassa met een gelijke kwaliteit is voor de producent een opgave. Dat betekent dat een chemicus moet leren met die variabiliteit om te gaan. Aan de andere kant moet een producent van biomassa ook begrijpen wat de vraag van zijn afnemers in de chemische industrie. Kortom: waar je ook terecht komt, je moet de keten overzien om de problematieken te begrijpen. Als je in staat bent multidisciplinair en multisectorieel te werken, zet je echt stappen voorwaarts.’
Tot op heden wordt daar volgens Verbruggen in het onderwijs weinig aandacht aan besteed. ‘Nederland is hierin wel wat verder dan Vlaanderen, dankzij het projectonderwijs. Maar ook daar geldt, dat het verder zal moeten evolueren, richting ondernemend onderwijs. Niet iedere student wordt ondernemer, maar een skill als ondernemerschap moet hem wel worden bijgebracht. Wat dit betreft is er werk aan de winkel voor de onderwijsinstellingen.’
Groeiverwachting
Een van de opvallende resultaten uit de inventarisatie van Verbruggen is, is dat bedrijven in de toekomst verwachten zeker 1.000 nieuwe medewerkers per jaar met kennis van de biobased economie aan te nemen, terwijl er niet meer dan 300 tot 400 per jaar van de opleidingen komen. ‘Die vraag komt zowel uit grote als kleinere bedrijven. De groeiverwachting van kleinere bedrijven in de biobased economie is ook groter dan die van grotere bedrijven.’
Dat wil echter niet zeggen dat er in het biobased MKB echt veel disruptieve ontwikkelingen plaatsvinden. ‘In vergelijking met andere sectoren, zoals de farmacie en de klassieke chemie, blijft de push vanuit kleine ondernemingen die meer risico durven nemen en radicaal innoveren achter. Ook hierin zouden de onderwijsinstellingen een actievere rol kunnen spelen. Daar sterker op inzetten, is zeker een aandachtspunt voor de toekomst.’
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Biobased Delta
