Gedurende de teelt in de kas moeten veel groenten opgebonden worden met een stevig touw. Het opbindtouw is onmisbaar om tomaten, komkommer en paprika omhoog te laten groeien. Er kleeft echter één nadeel aan: de draden zijn doorgaans vervaardigd uit polypropyleen en daardoor niet composteerbaar. Voor de teler betekent dat het draad niet met het groenafval weggegooid kan worden, maar handmatig uit het afval gevist moet worden. Een arbeidsintensieve klus, die daarom maar door weinig telers wordt gedaan. Het gevolg is dat veel telers het groenafval in zijn geheel aanbieden als stortafval, wat de teler op extra kosten jaagt.
‘Ergernis is een groot woord, maar het zorgt wel altijd voor lichte irritatie.’ Aan het woord is Ron Peters, teler van huis uit en tegenwoordig eigenaar van een proefkas voor experimenten in Klazienaveen. Zo’n drie jaar geleden klopte hij aan bij API en legde hen het probleem voor. ‘Ik stelde voor om een afbreekbaar alternatief te bedenken voor het plastic draad dat nu vooral in de kas wordt gebruikt. Dan kom je al snel uit bij een groenere, biobased variant.’
Testen met gewicht
API ging met het verzoek van Ron Peters aan de slag. Bas Krins, director R&D bij API: ‘Het lag voor de hand om PLA (polymelkzuur, red.) te gebruiken, omdat we de kwaliteiten daarvan in andere projecten al gezien hadden. We hebben een spinproces ontwikkeld om op een spinmachine grotere hoeveelheden PLA-garen te kunnen produceren. Van dit garen hebben we touw laten maken en vervolgens een koord.’
In de proeftuin van Ron Peters in Klazienaveen werden de eerste tests met het biobased draad uitgevoerd. Peters: ‘Aan het touw hebben we een gewicht gehangen dat net zo zwaar is als een volgroeide tomatenplant. Dat hebben we een paar maanden zo laten hangen om te kijken wat er met het draad zou gebeuren.’
Er werd onder meer bekeken hoe het draad ‘reageerde’ op veranderingen in luchtvochtigheid en hoge temperaturen. Omstandigheden die in een kas normaal zijn, waarbij het touw in optimale conditie moet blijven.
Kruip
Hoewel API een volledig biobased én biologisch afbreekbaar opbinddraad in handen had en het volgens Peters goed reageerde op de meeste onderzochte eigenschappen, bleek het na enkele maanden toch niet geschikt te zijn voor gebruik in de kas. Het probleem: het touw was te gevoelig voor kruip. Kruip wil zeggen dat draad onder belasting van de tomaten continu blijft uitrekken en niet meer terug in zijn oorspronkelijke positie komt. Krins: ‘De kruip was te hoog voor goed gebruik in de kas. Na verloop van tijd verliest het touw dan zijn stevigheid. Het PLA dat we voor het opbinddraad voor ogen hadden, bleek dus niet ideaal.’
Het had niet veel gescheeld of het project was hier – zonder succes – gestopt. Bas Krins: ‘Intern hadden we het project al afgeschreven. Totdat we keken naar de PLA-variant die we eerder voor totaal een andere toepassing hebben ontwikkeld (welke toepassing wil Krins niet zeggen, red.). Na enkele intensieve labtests bleek dat er vrijwel geen kruip optrad. We hadden dus eindelijk iets in handen dat werkte. Bovendien kan het draad mee met het groenafval. Wettelijk gezien moet het in een composteerinstallatie binnen 180 dagen zijn afgebroken’, aldus Krins. ‘Dat gaat dit materiaal zeker halen.’
Duurder, maar lagere arbeidskosten
Het ‘aha-moment’ is nu ongeveer anderhalf jaar geleden. Veel fundamenteel werk moest worden verricht om beter te begrijpen hoe de kruip in het garen zo laag mogelijk gehouden kan worden. Intussen zijn de eerste spoelen touw ontwikkeld en is in september begonnen met de eerste echte proef in de kas. Krins: ‘Het draad wordt gedurende een hele cyclus gebruikt voor een paar rijen tomaten in de kas. En het is een grote kas, dus mocht er toch iets misgaan, dan kan de teler dat wel hebben.’
Hoewel de recent gestarte proef plaatsvindt in een tomatenkas, is het touw zeker ook bedoeld voor gebruik in andere kassen. ‘Uiteindelijk is het opbinddraad bedoeld voor alles wat langs een koord groeit, dus bijvoorbeeld ook voor paprika’s en komkommers.’
Qua kosten ziet Krins vooral een voordeel voor de langere termijn. ‘De inkoopprijs ligt misschien wat hoger dan gewoon draad, maar het zal zich zeker terugbetalen. Het scheelt de teler een hoop werk om draden niet meer uit het afval te hoeven filteren.’ Ron Peters vult aan: ‘Het lijkt misschien een kleine stap, maar voor de teler is dit wel een stap vooruit. Hoe sneller het op de markt komt, hoe beter.’
